Muzakere:İsmail Gasprinskiy

Bu maqalede "Gasprinskiy" 8 kere añıldı, "Gaspıralı" ise 1 kere ve qavuslar içinde. Men bunıñ tersine oluvını bekler edim. Fikrimce, eñ azından, maqale isminde Gaspıralı denilüvi kerek. --Ultranet 04:52, 2008 s. yanvarniñ 23 (UTC)

Qırımda oña ekseriy allarda aynı Gasprinskiy deyler. Mına, mende bir qaç soñki yıllarda neşir etilgen Gasprinskiyniñ eseri bar, anda tek "Gasprinskiy" yazılğandır; milliy mecmua ve gazetalarda da Gasprinskiy; Aqmescitteki Qırımtatar Milliy Kitaphanesi Gaspıralı degil de, Gasprinskiy adı taşıy; Bağçasarayda Gasprinskiy soqağı bar, onıñ abidesinde (maqaledeki resimge baqıñız) İsmail Gasprinskiy yazılğan... Amma Türk dostlarımız esasen Gaspıralı dey, onıñ içün bu variantnı da ekledim. Alessandro 08:32, 2008 s. yanvarniñ 23 (UTC)

Men de biraz teşkerdim ve bir ilâve yaptım. Menimce, İsmail Beyniñ özü içün qaysı soyadı qullanğanını teşkermek kerek: resmi kâğıtlarda degil de (olarda er kimge -skiy/-ov qoyula edi), öz iradesinen. Bu vaziyet iç kimsege kelişmez. --Ultranet 06:44, 2008 s. yanvarniñ 24 (UTC)

Hm... Bilgenime köre گاسپرينسكى, amma 100%-nen emin degilim, bir araştrıma yampaq kerek.

Türkiyedeki Qırımtatarca neşirlerde...

Ya Türkiyede Qırımtatarca neşirler barmı? Misallerni berip olasıñızmı? Alessandro 08:27, 2008 s. yanvarniñ 24 (UTC)

İşte, bir araştırmaçıq yaptım, eki bilgili adamdan soradım... İlki - tarihsever, Ali Bodaninskiyniñ torunı. O ayttı ki, em Gasprinskiy, em Bodaninskiy öz soyadını tek -skiy ile yazğan edi. Ekincisinde ise Gasprinskiy matbaasında bastırılğan Quran kitabı bar. Şu kitapta Tubia bi marifet-i muharrir-i ceridet-i Terciman İsmail Gasprinskiy. Fi beldet-i Bağçe Saray fi matbaat-ı Terciman dep yazılğandır. Alessandro 09:34, 2008 s. yanvarniñ 26 (UTC)

Ali Bodaninskiyniñ torunınıñ aytqanları diqqatqa layıq, amma ilmiy isbat teşkil etmez. Ekinci taraftan, menimce o zamanda basılğan kitaplar pek "öz irade"niñ alemeti sayılmaz: kitaplar senzur közetüvi astında neşir etilir edi. "Senzur" demek, közetüvçilerniñ begenmegeni şeyler tüzetilir edi demek. İsmail beyniñ "öz iradesi"niñ alemeti belki hususiy mektüpler sayıla bilir edi: devletniñ taqdirlemesine tabi olmağan yazılar yani. Menimce bu mevzunıñ daa teren teşkerilüvi kerek. --Ultranet 19:43, 2008 s. fevralniñ 9 (UTC)

Elbette tsenzura bar edi, lâkin adamlarnıñ şahsiy isimlerini kimse tsenzurirlemedi. Bunıñ çoq misalleri bar... Seyitabdulla Özenbaşlı, Osman Aqçoqraqlı, Yağya Bayburtlı, İbraim Beşevli... Bir kimse olarğa Озенбашский ya da Акчокракский demedi. Alessandro 19:47, 2008 s. fevralniñ 19 (UTC)

Bundan ğayrı qayd etmek isteyim ki, tek bolşevikler resmiy vesiqalarda -ov, -yev yazıp başladı (-skiy degil de, tek -ov ve -yev). İnqilâptan evel ise böyle şeyler yapılmadı. Ve atta bolşevikler adamnıñ istegenine qarşı onıñ soyadını deñiştirmediler (Amet Özenbaşlı, Cemil Kermençikli ve ilh.) Alessandro 09:34, 2008 s. yanvarniñ 26 (UTC)

İnqilâptan evel de elbette yapıldı, amma tek -ov ve -yevmi edi, onı bilmeyim. Bir tüşünsek, Gaspra sözü içün -ov eklemek qolay degildir: Gasprov kibi hucur bir soyadı çıqar edi o zaman, onıñ içün belki -inskiy eklendi. Amma cebir olmayıp bir Tatar mütefikkiriniñ nege soyadına -skiy ekleyecegini añlamaq qolay degildir. -skiy ile bitken soyadlarınıñ menşelerini de teşkermekte fayda bar, amma -ovlarnıñ eklenmesi de tek başına belli bir siyasetniñ köstergiçidir. İstisnalar ise, cebir olmağanı manasına kelmez. Meselâ, İsmail Lemanov, Asan Sabri Ayvazov, Reşıd Mediyev öz soyadlarına rusça yalğamalarnı öz iradelerinen qoştı demek, maña pek kerçekçi kelmey. --Ultranet 19:43, 2008 s. fevralniñ 9 (UTC)

Aytacaq edim ki, inqilâptan evel adamnıñ öz istegine qarşı bir memur onıñ adını ya da soyadını deñiştirmedi. Çeşit soyadları bar edi, Ayvazov ve Mediyev, Gasprinskiy ve Mansurskiy, Özenbaşlı ve Aqçoqraqlı, Çoban-zade ve Şemi-zade, Dağcı ve Kürkçi, Zeki ve Nedim, Burnaş ve Dibağ... Kimse Zeki Zekiyev olaraq ya da Özenbaşlı Özenbaşskiy olaraq deñiştirmegen edi.

-skiy bu dvorân yani asılzadeler tarafından qullanılğan bir yalğama. Qırımtatar dvorânları öz soyadlarına -skiy eklegen edi: Qıpçaqskiy, Mansurskiy, Şirinskiy, Yaşlavskiy, Qaraşayskiy. Añlağanıma köre, Mustafa mırza Gasprinskiy drorânlıq alıp da özüne "dvorân" soyadını saylağan edi. Alessandro 19:47, 2008 s. fevralniñ 19 (UTC)

Bazılarınıñ ruslaştırılğan bazılarınıñ da ruslaştırılmağan oluvı cebirniñ yoqluğına delil teşkil etmey. Adım-adım ömürge keçirilgen siyaset te olğan ola bilir: resmiy kağıt istegen kişilerniñ büyük bir qısmı cebir astında olğan ola bilir. Belki de gazet çıqaruvnıñ bir şartı edi, gazetniñ em qırımtatarca em de rusça oluvı aqqındaki senzur şartı kibi: rus medeniyetini populârlaştırmaq içün. Evelâ söylegenim kibi: cebir olmayıp bir Tatar mütefikkiriniñ nege soyadına rusça yalğama ekleyecegini añlamaq qolay degildir, dvorân olsun yaki olmasın. Eñ azından, rusça yalğamalarnıñ cebir olmağan olsa da "teşviq" etilgeni şübesizdir. Evelki sualiñiz içün: Türkiyedeki mecmualar aqqında maqalelerimiz bar endi: sanırım körgensiñiz. --Ultranet 01:20, 2008 s. mayısnıñ 4 (UTC)

Gaspıralı'nıñ doğğan künü aqqında

Gaspıralı'nıñ doğğan künü "yañı Gregoryen" takvimge köre 20 Mart olmaq kerek edi. Tercüman'nıñ birinci nüshası da 22 Aprel 1883 olmalı edi.

1 Mart 1800-29 Fevral 1900 arasınde takvimde 12 kün farq ete. http://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%B9_%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%BB%D1%8C#cite_ref-2

Müzakere olmadan maqaleni deñiştirmek istemedim.